De vraag definiëren
Er zijn twee mogelijke antwoorden op deze vraag, afhankelijk van de betekenis die men aanneemt voor het woord 'beweging'. Als het wordt opgevat in de zin van een grote verschuiving in culturele termen, dan heeft muziek tijdens haar geschiedenis een hele reeks bewegingen ondergaan, waaronder die van classicisme, romantiek en modernisme.
Het is echter waarschijnlijker dat de vraagsteller de indeling van grotere muziekstukken in secties in gedachten had die gewoonlijk (maar niet altijd) worden gekenmerkt door een pauze in de voorstelling. Werken die het vaakst beschreven worden als bewegingen zijn symfonieën, concerti, sonates en kamerstukken zoals trio's en kwartetten. Het is echter ook mogelijk om de term te gebruiken voor de afzonderlijke elementen van suites, massa's, variatiesets en verschillende soorten programmamuziek. De indeling van opera's en balletten wordt normaal gesproken omschreven als acts en scènes, en weerspiegelt dus hun relatie met het theater in plaats van met de concertzaal.
Onafhankelijkheid
Bewegingen worden vaak gezien als een mate van onafhankelijkheid van het werk waartoe ze behoren. Radiostations voor klassieke muziek, zoals het Britse commerciële station Classic FM, spelen vaker afzonderlijke bewegingen dan volledige symfonieën, enz. Veel luisteraars weten vaak niet hoe ze zich verhouden tot het volledige werk. Er zijn inderdaad enkele bewegingen die op zichzelf zo beroemd zijn dat ze vrijwel het huis hebben verlaten - voorbeelden zijn Widor's Toccata, wat eigenlijk het laatste deel is van zijn Symphony for Organ No. 5, en het briljante scherzo van Henry Litolff, dat is de 2de deel van zijn Concerto Symphonique nr. 4. In beide gevallen heeft de overgrote meerderheid van de muziekluisteraars, behalve deze delen, geen enkele noot gehoord die door de betreffende componisten is geschreven.
Sonata-formulier eerste beweging
Het is niet gemakkelijk te generaliseren, maar het standaard symfonische (enz.) Eerste deel volgt de zogeheten sonatevorm. Dat wil zeggen, het heeft drie secties, namelijk expositie, ontwikkeling en recapitulatie. Met andere woorden, het thema of de thema's worden aan het begin gepresenteerd, ze worden op verschillende manieren ontwikkeld en aan het einde in een of andere vorm herhaald. Die verklaring is echter een enorme vereenvoudiging! Veel bewegingen bevatten bijvoorbeeld materiaal aan het begin of einde dat buiten dit patroon valt, in het algemeen aangeduid als inleidingen en coda's, en overgangspassages die de verschillende delen met elkaar verbinden. Er is ook geen regel die stelt dat alle thema's aan het begin moeten worden geïntroduceerd, of zelfs hoeveel thema's er moeten zijn.
Een ander aspect van sonatevorm is het gebruik van sleutelstructuren binnen de beweging. Het is typerend dat de eerste en tweede thema's in verschillende toonsoorten zijn, met veranderingen van groot naar klein, of omgekeerd, gemoduleerd via een overgangspassage. Het is ook gebruikelijk dat de ontwikkeling begint in dezelfde sleutel als de expositie eindigde en dat de herhaling terugkeert naar de sleutels die aan het begin van de expositie werden gebruikt. Grote componisten zijn echter bedreven in het buigen van de regels om hun effecten te bereiken, en het is hun originaliteit in deze en andere zaken die ze geweldig maken.
Tweede bewegingen
Terwijl eerste bewegingen meestal vrij snel van tempo zijn (allegro), zijn tweede bewegingen vaak veel langzamer (adagio of andante) en wordt geen sonatevorm verwacht. Tweede bewegingen worden gewoonlijk langzame bewegingen genoemd, hoewel dit een relatieve term is. Een goede langzame beweging kan inderdaad 'bewegend' en emotioneel zijn, soms bestaande uit één lange melodie die meer voortkomt uit subtiele sleutelveranderingen dan uit de introductie van secundaire thema's. Er is geen regel die stelt dat een tweede of volgende beweging direct betrekking moet hebben op de openingsbeweging, maar vaak is dit wel het geval.
Derde bewegingen
De symfonische structuur is in de loop van de eeuwen veranderd, zodat het vanaf de 18e eeuw gebruikelijk werd dat symfonieën, sonates en kwartetten (enz.) Vier delen omvatten, terwijl concerti er slechts drie hadden. Het 'extra' derde deel was typisch een menuet en trio of een scherzo. Een menuet is eigenlijk een dans in drievoudige tijd en een trio heeft een eenvoudige driedelige structuur van twee contrasterende secties, waarbij het derde deel een herhaling is van het eerste. Het woord "scherzo" betekent letterlijk "grap", en is over het algemeen een relatief speels en luchtig gedeelte, in de vorm van een snel menuet.
Laatste bewegingen
Laatste bewegingen zijn de gelegenheid voor de componist om alles samen te brengen en naar een climax te bouwen die het publiek zal inspireren om in luid en langdurig applaus in te breken. Dat is althans het patroon sinds de Romantiek en er is keuze genoeg voor de concertplanner die de avond op een hoogtepunt wil afsluiten. Sonatevorm is gebruikelijk voor laatste bewegingen, evenals lange en complexe coda's die de artiesten een laatste bloei geven. In concerti kan de solist er alles aan doen om hun boeket te verdienen!
Cadenzas
Een bijzonder kenmerk van bewegingen in concerti is de cadenza. Dit is een passage waarin de solist (of solisten in dubbelconcert, enz.) Alleen speelt met het stille orkest en de dirigent in rust. In vroegere tijden was het gebruikelijk dat de solist op deze punten improviseerde, en dit veroorzaakte vaak problemen wanneer ze weg zouden vliegen op hun eigen fantasieën, soms met grote moeite om terug te keren naar waar ze begonnen. Deze praktijk is vervaagd sinds het einde van de Klassieke periode, waarbij de meeste cadensen door de componist zijn geschreven, hoewel de solist nog steeds de mogelijkheid heeft om zijn / haar individualisme te tonen in hoe zij het tempo van het stuk interpreteren, enz. Het valt op dat sommige moderne uitvoerders hebben de geïmproviseerde cadens opnieuw uitgevonden in uitvoeringen van werken van bijvoorbeeld Vivaldi. Nigel Kennedy's veelgeprezen interpretatie van The Four Seasons is een goed voorbeeld.
Zoals hierboven vermeld, is het niet eenvoudig om hard en snel te zijn bij het beschrijven van hoe bewegingen eruit zien en klinken. Er zijn zoveel variaties op het thema dat generalisaties gepaard gaan met een groot aantal uitzonderingen!
